‘Mijn’ nieuwste expedities: onderzoek naar klimaat en biodiversiteit
Wetenschappelijke poolexpedities
Vorig jaar ben ik toegetreden tot het bestuur van de Icewhale Foundation. De Icewhale Foundation heeft zich tot doel gesteld om het voortplantingsgebied van de IJswalvis (Groenlandse walvis) in kaart te brengen. Ook willen we onderzoek te doen naar klimaat en biodiversiteit. Dit doen we vanaf een speciaal ontworpen schip, waarmee we ons in de donkere poolwinter laten invriezen in het pakijs op de Noordpool.
Waarom? We zijn als Nederland verantwoordelijk voor het bijna uitroeien van de Spitsbergen populatie ijswalvissen. Uit een recente publicatie van het Internationaal Monetair Fonds “a strategy to protect whales can limit greenhouse gases and global warming” blijkt dat walvissen zeer nuttige dieren zijn. Ze leveren een grote bijdrage aan de reductie van CO2 en klimaatverandering. We willen dus op expeditie om ijswalvissen te beschermen en daarmee leveren we een langdurige bijdrage tegen de opwarming van de aarde, want een ijswalvis wordt meer dan 200 jaar oud!
Walvisvaart 2.0: op expeditie om walvissen te beschermen
De Groenlandse walvis is met een gewicht van 100.000 kilo het op één na grootste zoogdier ter wereld en afhankelijk van het poolijs. Vandaar dat onze voorzitter en geestelijk vader van het Icewhale project Herman Sips liever de naam ijswalvis gebruikt. De ijswalvissen leven tussen het ijs in de buurt van Groenland, Spitsbergen, Alaska en Siberië.
We hebben er eigenhandig voor gezorgd dat de populatie ijswalvissen is gedecimeerd. Nederland heeft het voortouw genomen in de walvisvaart. De walvisvaart (lees: walvisjacht) leverde een belangrijke bijdrage aan de welvaart van Nederland in de 17e eeuw. De straatverlichting in Amsterdam brandde op walvisolie en de Noordsche Compagnie (1614-1642) had zelfs het alleenrecht op de walvisvaart vanaf Spitsbergen. Daarna stapten andere landen ook in.
Het leidde bijna tot uitroeiing van de populatie IJswalvissen. Rond 1670 waren er nog zo weinig walvissen bij Spitsbergen, dat schepen moesten uitwijken naar andere gebieden. Van de 50.000 ijswalvissen bij Spitsbergen zijn er nu nog maar een paar honderd over. De populatie heeft zich nooit kunnen herstellen van de walvisvaart.
Ons plan: na eeuwen walvisjacht gaan we nu op expeditie om walvissen te beschermen voor het behoud van de biodiversiteit en het klimaat.
Walvissen beschermen voor het klimaat
Als we erin slagen om de populatie ijswalvissen te laten herstellen, dan heeft dat een enorme positieve impact op het klimaat. Klimaat en biodiversiteit staan wereldwijd onder druk. Door klimaatverandering smelt het poolijs en wordt het leefgebied van de ijswalvis verder aangetast. Bovendien opent het de weg naar nieuwe scheepvaartroutes en de jacht naar grondstoffen, waardoor de ijswalvis alleen maar meer onder druk komt te staan. De populatie ijswalvissen staat er nog steeds slecht voor en krijgt geen kans om te herstellen, terwijl het dier juist een enorme bijdrage levert aan de afname van CO2.
Als we erin slagen om ijswalvissen en hun voortplantingsgebied optimaal te beschermen, dan is een toename van de populatie met tien procent per jaar te verwachten. De walvissen (vrouwtjes) krijgen eens per drie jaar een kalf. De dieren wegen 100.000 kilo en kunnen meer dan 200 jaar oud worden!
Uit de bovenstaande grafiek blijkt dat er over 40 jaar 20.000 extra ijswalvissen rond kunnen zwemmen. Het effect van 20.000 extra ijswalvissen op de afname van CO2 is vergelijkbaar met met de aanplant van 350 miljoen bomen! De bescherming van de ijswalvis heeft dus echt impact bij het tegengaan van de opwarming van de Aarde. Bescherming van de ijswalvis is juist van belang voor de duurzame toekomst van onze planeet.
20.000 extra ijswalvissen hebben het effect op het klimaat dat vergelijkbaar is met met de aanplant van 350 miljoen bomen!
Op expeditie met IJsschip-NL
Om onderzoek te doen naar het voortplantingsgebied van de ijswalvis, biodiversiteit en klimaat vaart het schip aan het begin van de donkere poolwinter diep het driftijs in, om zich passief mee te laten voeren door het poolijs in de Framstraat tussen Spitsbergen en Groenland. In dit gebied zijn de winterse omstandigheden extreem. Duisternis, winterstormen, kruiend ijs en temperaturen tot minus dertig graden onder nul. Het vergt het uiterste van mens, schip en onderzoeksapparatuur. Het is de reden waarom dit gebied nooit eerder in de poolwinter is onderzocht. Een witte, vergeten plek op de kaart. En dat stelt ons voor grote uitdagingen.
Daarom is een innovatief, compact en sterk onderzoeksschip ontworpen: IJsschip-NL (in samenwerking met Conoship International en onderzoeksinstituten NWO, NIOZ, NML en TU Delft). IJsschip-NL is slechts dertig meter lang en is specifiek toegerust voor langdurig verblijf in de dynamische randzone van het pakijs tijdens de donkere poolwinter.
Passieve ijsdrifts
Door zijn compactheid en doordat IJsschip-NL geen ijsbreker is maar passieve ijsdrifts onderneemt, zijn de bouwkosten van dit schip gecalculeerd op €6,2 miljoen euro. Dat is een factor 30 tot 40 lager dan van gangbare onderzoeksijsbrekers. Bij dit soort expedities in extreme omstandigheden kun je niet over één nacht ijs gaan: Uit de afgeronde haalbaarheidsstudie blijkt dat de poolexpedities veilig uitgevoerd kunnen worden.
Een bemanning van zes avontuurlijke wetenschappers (ijsnauten) verblijven vijf maanden op het ingevroren schip en verzamelen data voor het multidisciplinaire onderzoeksprogramma: waarnemingen, metingen, monsternames en analyses. Ik sta vanzelfsprekend vooraan in de rij en zou heel graag een bijdrage leveren vanaf het schip. Voor het team vindt een selectieprocedure plaats, het beste team moet gaan. Het doel van de Icewhale Foundation is om zes poolexpedities in zes opeenvolgende poolwinters te organiseren, voor het verzamelen van datareeksen.
De snelle klimaatverandering is voor Nederland van grote maatschappelijke en economische betekenis
De temperatuur op de noordpool stijgt meer dan twee keer zo snel dan in de rest van de wereld. In de zomer van 2020 werd er in Siberië een warmterecord gevestigd met 38 graden Celsius. De effecten van de opwarming van het poolgebied op weerpatronen, zeestromingen en zeespiegelrijzing zijn verstrekkend.
Door het smelten van het poolijs raken ecosystemen ontregeld en dreigt een (nog) groter verlies aan biodiversiteit. Tegelijk opent de krimpende ijskap perspectieven voor scheepvaart, toerisme, visserij en de winning van grondstoffen en veranderen de geopolitieke verhoudingen. Deze ontwikkelingen hebben directe en indirecte gevolgen voor Nederland. Met onderzoek vanaf het IJsschip NL kan de Icewhale Foundation kennis verzamelen die essentieel is voor duurzaam beleid. Het gaat hierbij om kennis die niet op andere wijze kan worden verkregen.
Mission Control Team vanaf een Nederlands walstation
Het meetprogramma wordt uitgevoerd in samenwerking met wetenschappelijke instituten en het bedrijfsleven. IJsschip-NL staat tijdens de winterse expedities in contact met een in Nederland gevestigd ‘Mission Control Team’. Door de live-verbinding wordt data rechtstreeks uitgewisseld met onze partners en neemt ook het Nederlandse publiek direct en real-time deel aan de ontdekkingen en observaties vanaf het IJsschip-NL. Veel mooier worden expedities mijns inziens niet!
– Melvin –
Wil je meer weten over duurzaamheid, klimaat en biodiversiteit?
Wil je meer weten over hoe jouw organisatie zelf kan bijdragen aan de klimaatdoelstellingen, duurzaamheid en de sustainable development goals van de UN? Ik geef presentaties en webinars over duurzaamheid. De webinars geef ik vanuit onze eigen professionele green screen studio. In mijn presentatie “op expeditie door het klimaat‘ neem ik jouw mensen mee op reis door het klimaat van de steilste bergen in de Himalaya naar de onderwaterwereld van de diepe zee en hoe jouw organisatie en mensen de volgende stap kunt zetten op het gebied van duurzaamheid.
